OʻZBEKISTONDA QAYTA TIKLANUVCHI ENERGIYA MANBALARINI RIVOJLANTIRISH VA ENERGOSAMARADORLIKNI OSHIRISH ISTIQBOLLARI: IQTISODIY VA IJTIMOIY TAHLIL
Kalit so'zlar
https://doi.org/10.47390/SPR1342V5I1Y2025N10Kalit so'zlar
qayta tiklanadigan energiya, energiya samaradorligi, Oʻzbekiston, barqaror rivojlanish, iqtisodiy oʻsish, energiya.Annotasiya
Ushbu tadqiqot 2023-yildan 2026-yilgacha boʻlgan maʼlumotlarni tahlil qilib, Oʻzbekistonda qayta tiklanadigan energiya manbalarini rivojlantirish va energiya samaradorligini oshirishga qaratilgan. Unda rejalashtirilgan loyihalar, jumladan, shamol, quyosh va gidroelektr stansiyalarini qurish, mamlakat energetika infratuzilmasini yaxshilashga alohida eʼtibor qaratilgan. Natijalar shuni koʻrsatadiki, kamida 8 ta shamol elektr stansiyasi, 10 ta quyosh fotoelektr stansiyasi va 15 ta yangi gidroelektr stansiyasini joriy etish Oʻzbekistondagi uglerod izlarini sezilarli darajada kamaytiradi va barqaror energiya ishlab chiqarishni taʼminlaydi. Iqtisodiyot tarmoqlari va hududlar boʻyicha energiya samaradorligi tahlili asosiy nomutanosibliklarni aniqlaydi. Masalan, koʻmir va qoʻngʻir koʻmir qazib olish sektorida energiya samaradorligi eng yuqori (37,1%), oʻrmon xoʻjaligi va yogʻoch tayyorlash eng past (0,2%). Mintaqaviy nomutanosiblik Navoiy viloyatini energiya samaradorligi (16,2%) boʻyicha yetakchi ekanligini taʼkidlaydi, boshqa hududlar esa jiddiy modernizatsiyaga muhtoj. Natijalar sezilarli iqtisodiy va ijtimoiy manfaatlar, jumladan energiya xarajatlarini kamaytirish, importga bogʻliqlikni kamaytirish va minglab yangi ish oʻrinlarini yaratishni koʻrsatadi. Bundan tashqari, tadqiqot qishloq joylarida energiyadan foydalanish imkoniyatlarini yaxshilash va mintaqaviy tenglikni rivojlantirish imkoniyatlarini taʼkidlaydi. Qayta tiklanadigan energiya texnologiyalarini qoʻllash orqali Oʻzbekiston oʻzining ekologik barqarorligini oshirish va iqlim oʻzgarishiga qarshi kurash boʻyicha global saʼy-harakatlarga moslashishni maqsad qilgan.
Manbalar
1. Shivani, Pawar. (2024). Harnessing the Power of Renewable Energy: A Study of Sustainable Sources and Technologies. Journal for Research in Applied Sciences and Biotechnology, 3(4):163-169. doi: 10.55544/jrasb.3.4.19
2. Jingning, Zhang. (2024). The Economic Benefits of Renewable Energy: Impact on Traditional Energy Markets. Highlights in business, economics and management, 30:352-359. doi: 10.54097/0ddb2n81
3. Victoria, Agbakwuru., Peter, Ofuje, Obidi., Ojonimi, Segun, Salihu., Ogwu, Chinelo, MaryJane. (2024). The role of renewable energy in achieving sustainable development goals. International Journal of Engineering Research Updates, doi: 10.53430/ijeru.2024.7.2.0046
4. Saribayevich, X. F., Sariyevich, X. X., Davlatov, S., Turobova, H., & Ruziyev, S. (2024). Analysis of factors affecting CO2 emissions: In the case of Uzbekistan. International Journal of Energy Economics and Policy, 14(4), 207-215.
5. Xolmurotov, F. S., Xolmuratov, X. S., & Yakubova, Y. R. (2024). Assessment of the impact of agriculture on the regional socio-economic development. In E3S Web of Conferences (Vol. 548, p. 01003). EDP Sciences.
6. Холмуротов, Ф. С. (2023). VILOYAT QISHLOQ XO ‘JALIGIDA KICHIK BIZNES VA XUSUSIY TADBIRKORLIKNI RIVOJLANISH TAHLILI (XORAZM VILOYATI MISOLIDA). НАУЧНО-ТЕОРЕТИЧЕСКИЙ ЖУРНАЛ “MA'MUN SCIENCE”, 1(2).
7. Olubunmi, Bashiru., Chidi, Ochem., Lawrence, Anebi, Enyejo., Helena, Nbéu, Nkula, Manuel., Tola, Ojemai, Adeoye. (2024). The crucial role of renewable energy in achieving the sustainable development goals for cleaner energy. Global Journal of Engineering and Technology Advances, 19(3):011-036. doi: 10.30574/gjeta.2024.19.3.0099
8. Barbara, Dorić. (2024). Economic Perspective of Renewable Energy Sources: Security of Supply, Innovations, and Challenges. Croatian regional development journal, 5(1):59-74. doi: 10.2478/crdj-2024-0005
9. Холмуротов, Ф. (2023). MINTAQADA AHOLI TURMUSH FARАVONLIGINI OSHIRISHDA QISHLOQ XO ‘JALIK MAHSULOTLARINI YETISHTIRUVCHI SUBYEKTLAR RO ‘LINI BAHOLASH. Ижтимоий-гуманитар фанларнинг долзарб муаммолари/Актуальные проблемы социально-гуманитарных наук/Actual Problems of Humanities and Social Sciences, 3(7), 83-91.
10. Taha, Selim, Ustun. (2024). Carbon Footprint Reduction in Energy Sector with Higher Penetration of Renewable Energy Resources. doi: 10.5772/intechopen.1005769
11. Q.I., O‘rinov., Akmaljon, O'rinov., A., I., Urinov. (2022). Development of the use of low-power wind energy generators in the creation of renewable energy in uzbekistan. Èkonomika i socium, 826-831. doi: 10.46566/2225-1545_2022_100_826
12. A., A., Nuraliyev., Azamat, Zh., Esenbekov. (2023). Prospect for the use of the solar updraft tower project for the generation of electrical energy in the republic of Uzbekistan. E3S web of conferences, 384:01054-01054. doi: 10.1051/e3sconf/202338401054
13. I., Zokirova., S., Muhammadjonov., S., Azamov., F., Hursanov. (2020). The use of renewable energy sources in uzbekistan.. Theoretical & Applied Science, 81(01):756-759. doi: 10.15863/TAS.2020.01.81.136
14. Б, Қодиров. (2022). Econometric assessment of production potential of renewable energy sources in Uzbekistan. Economics and Innovative Technologies, 10(6) doi: 10.55439/eit/vol10_iss6/a19
15. Toshboyev, Bekzod, Bakhtiyorovich. (2024). Directions for Increasing Green Energy Capacity of Uzbekistan. Academia Open, doi: 10.21070/acopen.9.2024.10294
16. Kamal, Anoune., Mohsine, Bouya., Azzeddine, Laknizi., Abdellatif, Ben, Abdellah., Abdelali, Astito., Mokhtar, Ghazouani. (2019). Techno-economic investigation of solar-wind potential to power an industrial prototype using a hybrid renewable energy system. 1(11):1-12. doi: 10.1007/S42452-019-1358-7
